CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa dojrzałych owocników
|
Owocniki bulwiaste, kuliste, owalne, czasem nieregularne. Wielkość owocników 1–3 cm. Zewnętrzna warstwa perydium za młodu biała, potem szarawa, wreszcie szaro-brązowa. Uszkodzone perydium w kontakcie z powietrzem atmosferycznych niemal natychmiast przybiera intensywnie niebieską barwę. Po kilkunastu minutach uszkodzone miejsca ciemnieją i przybierają kolor szaro-granatowy do czarno-granatowego. Powierzchnia perydium gładka, aksamitna, czasem sprawiająca wrażenie lekko zamszowatej. Gleba młodych owocników biała potem jasnoszara, w stadium pełnej dojrzałości szaro-brązowa. Owocnik na przekroju labiryntowaty, komory hymenialne średniej wielkości, nieregularne. U podstawy owocnika, najczęściej w jej centralnej części wyraźnie zaznaczona kolumella. Konsystencja owocników miękka, gąbczasta. Zapach stęchło-grzybowy, brak wyraźnego smaku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki C.caespitosa
|
Perydium 150-250 μm, w starszych owocnikach czasem miejscowo zanikające. Perydium plektenchymatyczne, dwuwarstwowe, zbudowane ze strzępek różnej wielkości. Cienka zewnętrzna warstwa suprapellis, 20-50 μm, zbudowana z hialinowych, septowanych strzępek o grubości 3-6 μm. Głębiej komórki strzępek rozdymają się do sporych rozmiarów, 10-45 x 5-25 μm, tworząc warstwę subpellis o strukturze podobnej do pseudoparenchymy. Zarodniki za młodu hialinowe, potem żółtawe do żółto-brązowych w owocnikach dojrzałych. Zarodniki elipsoidalne o średniej wielkości 14-25 x 11-16 μm. Zarodniki wyraźnie urzeźbione, podłużnie przebiegającymi 4-6 żebrami, o grubości 3-6 μm - widziane z góry, regularnie gwiaździste. Centralnie umieszczony u podstawy zarodnika, wyraźny apiculus o wielkości 2-6 μm. Podstawki maczugowate, bezbarwne, cienkościenne, najczęściej czterozarodnikowe, rzadko 5-8 zarodnikowe. Wielkość średnia 40 x 17 μm.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Komórki perydium |
Fragment hymenium |
|
SIEDLISKO
|
Chamonixia caespitosa rośnie wyłącznie w lasach iglastych lub mieszanych i jest mikoryzowo związana z drzewami iglastymi - głównie Picea oraz Abies. Preferuje gleby rędzinowe o dużej zawartości węglanu wapnia ale znane są również pojedyncze stanowiska o glebach z neutralnym lub nawet nieco kwaśnym pH. Gatunek znany przede wszystkim ze stanowisk górskich. Jedynie w krajach skandynawskich znajdowany na niższych położeniach – do 600 m n.pm. Chamonixia caespitosa preferuje stanowiska o dużej wilgotności, zacienione, najczęściej strome stoki o wystawie północnej lub północno-wschodniej. Owocniki wyrastają w powierzchniowej warstwie gleby, często na granicy gleby i iglastej ściółki. Dojrzałe owocniki można znaleźć od czerwca do listopada. |
WYSTĘPOWANIE
|
Gatunek Chamonixia caespitosa został znaleziony po raz pierwszy w Polsce w 1923 roku w Karkonoszach. W ostatnich latach odkryto szereg nowych stanowisk tego gatunku. W Europie rzadko znajdowany – w większości krajów ujęty na czerwonych listach gatunków zagrożonych. Znany przede wszystkim z krajów alpejskich: Austrii, Szwajcarii, Francji Niemiec i północnych Włoch, a także ze Szwecji, Finlandii, Norwegii, Czech i Słowacji, Podawany ze Stanów Zjednoczonych i Kanady.
Beskid Mały – DG15, Korbielów k. Żywca, Lipiec 2008
Wyżyna Kielecka – EE 83, Chęciny k. Kielc, Listopad 2009
Gorce – EG22, Ochotnica Górna k. Nowego Targu, Październik 2010
Beskid Żywiecki – DG04, Góra Grojec k. Żywca, Wrzesień 2014
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska DF 66, Babice k. Chrzanowa , Listopad 2015
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF67, Alwernia k. Chrzanowa, Październik 2020
Beskid Śląski DG 01, Kropiowice k. Cieszyna , Listopad 2021
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 77, Czernichów k. Skawiny, Październik 2023
|
UWAGI
 Grupa owocników
|
Na uwagę zasługuje wyżynne stanowisko (Wyżyna Kielecka – EE 83, Chęciny k. Kielc, Listopad 2009), gdzie owocniki zlokalizowano na wysokości 340 m n.p.m. Było to jednocześnie najbogatsze ze stanowisk odkrytych w Polsce. W gęstym starodrzewiu świerkowym porastającym łagodny stok o wystawie wschodniej, zlokalizowano na obszarze 20 m2 około 30 dojrzałych owocników.
Polska nazwa tego gatunku to borowiczka niebieszczejąca. |
